Marmara Denizi Eylem Planı kapsamında, kirliliğin önlenmesine yönelik Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) ve Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi (DOSAB) işbirliğinde geliştirilen "yüzer bitki adaları" projesi, Bursa'nın Karacabey ilçesindeki Çapraz Çayı'nda hayata geçirildi.
Karacabey’e bağlı Hayırlar Köyü’nde “Marmara Denizi’ne açılan Çapraz Çayı üzerinde Yüzer Bitki Adaları kurarak bitkisel arıtım modeli uygulaması”nın tanıtımı Çevre Haftası etkinlikleri kapsamında 2 Haziran günü yapıldı.
Tanıtım toplantısına Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Su ve Toprak Yönetimi Daire Başkanı Menderes İşçen, DOSAB Yönetim Kurulu Başkanı Levent Eski ve Başkan Vekili Ersan Özsoy, BUÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İrfan Kırıştıoğlu, proje yürütücüsü BUÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Akpınar, öğretim üyeleri, projede görev alan öğrenciler, Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü yetkilileri, Hayırlar Köyü sakinleri katıldı.
2 BİN METREKARE ALANDA KURULACAK
Konuşmaların ardından, Karacabey'e bağlı Hayırlar Mahallesi Ekmekçi mevkisindeki Çapraz Çayı'na yerleştirilen her biri yaklaşık 2 metrekare alana sahip 250 yüzer bitki adası yerinde incelendi. Proje kapsamında 2 bin metrekare alana bitki adaları kurulacak.
Marmara Denizi'nde oluşan müsilajı önlemek amacıyla 2021'de BUÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Akpınar'ın yürütücülüğünde, Prof. Dr. Asuman Cansel ve Prof. Dr. Bülent Barış'ın danışman olarak yer aldığı TÜBİTAK-1001 projesi, bakanlık, sanayi ve üniversite işbirliğiyle uygulanmaya başlandı.
MÜSİLAJDA ODAKLANILAN NOKTA AZOT VE FOSFOR
Projenin tanıtım toplantısında konuşan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Su ve Toprak Yönetimi Daire Başkanı Menderes İşçen, müsilajla mücadelede asıl odaklandıkları noktanın Marmara Denizi'ne ulaşan azot ve fosfor yükünün azaltılması olduğunu söyledi.
İşçen, bu kapsamda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle 2021 yılının Haziran ayında tüm kurum ve kuruluşların konuya topyekun müdahale edebilmesi için bir koordinasyon kurulu oluşturulduğunu hatırlattı.
Marmara Denizi Eylem Planı kapsamında belirlenen 22 maddeden 19'unun tamamlandığını bildiren İşçen, "Bu proje Türkiye'de ilk defa bu ölçekte uygulandı. 2021 yılında TÜBİTAK'ın müsilaj çağrısı kapsamında BUÜ'den Doç. Dr. Ayşegül Akpınar hocamızın çalışması pilot ölçekte denendi. Alınan dikkate değer sonuçların akabinde bu çalışmayı daha büyük ölçekte uygulamayı planladık ve bu projeyi Marmara ile ilgili yaptığımız çalışmaları her zaman danıştığımız bilim kuruluna, geçtiğimiz yılın sonundaki toplantımızda danıştık" diye konuştu.
İşçen, bilim kurulundan olumlu dönüş alınmasının ardından Çapraz Çayı'nın su kalitesinin güncel durumunun tespit edildiğini ve buradaki su kalitesine uygun bitki türlerinin tespit edilerek yüzer bitki adalarının üretildiğini anlattı.
TÜM MARMARA İÇİN KURTARICI OLABİLİR
Yüzer bitki adalarının özellikle tarım ve hayvancılık faaliyetleri sonucu oluşan azot ile fosfor yükünün büyük ölçüde gidereceğini düşündüklerini aktaran İşçen, "Yaptığımız pilot çalışmalarda ve dünyadaki benzer çalışmalara bakıldığında yılın belli zamanlarında yüzde 90'a varan kirlilik azalışı tespit ediyoruz. Bakanlık olarak bu projede makul ölçüde bir kirlilik azalışı görmemiz durumunda bunu bütün Marmara'yı besleyen yayılı kaynaklı kirlilik taşıyan derelerde uygulamayı planlıyoruz." ifadelerini kullandı.
İşçen, arıtma tesislerinin, ileri biyolojik arıtmaya dönüşmesi için verilen kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde yasalaştığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"2022 yılının Haziran ayında yürürlüğe giren düzenlemeye göre ilgili belediyelere 3 yıl süre verildi. Bu süre, bu ayın 15'inde dolacak. Maalesef bu konuda belediyelerce çok kayda değer bir ilerleme kaydedilemedi. Kanun düzenlemesinde, belediyelerin halktan topladıkları atık su gelirlerinin en az yarısını, atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik arıtmaya dönüştürülmesi için harcamaları şart koşulmuştu. Ancak bu konuda da ne yazık ki ciddi bir gelişme sağlanamadı."
BİTKİLERİN ÇEŞİTLİ KİRLETİCİLERİ BİRİKTİREBİLECEĞİ BİR MODEL…
Projenin yürütücüsü BUÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Akpınar da BUÜ olarak 2021'de TÜBİTAK projesiyle gerçekleştirdikleri yüzer ada projesini hayata geçirmekten mutluluk duyduklarını belirtti.
Yüzer bitki adalarının ilk kurulumlarının yapıldığı yerin Susurluk, Uluabat ve Nilüfer Çaylarının birleşip Çapraz Çay olarak bilinen ve Karacabey Longozundan Marmara Denizi açılmadan önceki bir lokasyona tekabül ettiğini aktaran Akpınar, "Burada 6 farklı türden oluşan, çeşitli kirleticileri kendi bünyesinde biriktirebilecek bitkilerle bir model oluşturduk. 6 aylık dönemlerde bitkileri ve su analizlerini takip edip yaklaşık 2 yıl süren bu çalışmayı başlatmış bulunuyoruz." diye konuştu.
TÜRKİYE’DEKİ İLK SAHA ÖRNEĞİ…
Akpınar, projenin Türkiye'de uygulamada ve sahadaki ilk örneklerinden birini teşkil ettiğini vurgulayarak, şöyle konuştu:
"Bu anlamda oldukça kıymetli. Bu projenin uygulanabilir hale gelmesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile DOSAB yönetimine çok teşekkür ediyoruz. BUÜ olarak bilimin ışığında yeni çalışmalarla yine birlikte olacağız. Müsilaja etmen olan ana kaynaklardan ana kirleticilerden iki tanesi azot ve fosfor ama bununla birlikte çeşitli kirleticiler de söz konusu olabiliyor. Bu yüzden 6 farklı bitki seçerek bu kombinasyonu farklılaştırdık. Bu yüzden çok ciddi bir biyokütle ihtiva ediyor. Anlamlı bir arıtım modeli olduğunu düşünüyoruz."
DOSAB’IN SPONSORLUĞUNDA YÜRÜTÜLÜYOR
DOSAB Yönetim Kurulu Başkanı Levent Eski de projeye paydaşlık etmekten büyük mutluluk duyduklarını belirterek, konuşmasında şunları söyledi:
‘’DOSAB, sanayileşmenin 1970’li yıllarda Tofaş’ın kurulmasıyla başladığı, 1990 yılında organize sanayi bölgesi hüviyeti alan ve günümüzde ülkemizin en büyük OSB’leri arasında bulunan bir üretim merkezidir. Yüzde 90 oranında tekstil ve otomotiv sektörü firmalarının faaliyet gösterdiği bölgemizde 43 bin kişi istihdam edilmektedir. Bölgenin yıllık ihracat potansiyeli 4,5 milyar dolar seviyesindedir.
Bursa’nın en büyük 250 sanayi kuruluşundan 40’ı DOSAB’da yer almaktadır. Türkiye’nin ilk bin ihracatçısı arasında 15, en büyük bin firması arasında 14 DOSAB firması bulunmaktadır.
Böylesi büyük bir sanayi bölgesi olarak DOSAB; kurumsal sosyal sorumluluk anlayışı çerçevesinde, çevre, eğitim, spor gibi konularda proje ve yatırımlar yapan, toplumumuzun gelişimine katkı koyan, fayda üreten, örnek ve öncü olan bir organizasyondur.
Bugün burada bu cümlemin ispatı olan bir konuya sizler de şahitlik ediyorsunuz. Marmara Denizi’ne açılan Çapraz Çayı üzerinde Yüzer Bitki Adaları kurarak bitkisel arıtım modeli uygulaması projesine sponsorluk yapmaktan, saha çalışmalarında aktif rol oynamaktan büyük mutluluk duyduğumuzu özellikle belirtmek isterim.
17 Şubat 2025 tarihinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Bursa Uludağ Üniversitesi ve Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi olarak DOSAB’da bu projenin iş birliği protokolünü imzalamıştık.
Artık uygulamaya geçildi ve bundan dolayı sevinçliyiz. Aynı zamanda bu projenin Marmara Denizi’mizdeki müsilaj sorununa çare olabilecek eylem planlarından birisi olacağına dair ümidimiz büyüktür.
Bu projenin oluşumunda, bu noktaya gelmesinde emeği olan ve bundan sonraki süreçte emek verecek herkese sonsuz teşekkür ediyorum.’’
BUÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İrfan Kırıştıoğlu da bakanlık, üniversite ve sanayi işbirliğini çok kıymetli bulduklarını belirterek, bu proje sayesinde bölgedeki çayların temizliğinde ciddi yol katedileceğine inandıklarını dile getirdi.
